Zbliża się start w zawodach. Wyobraź sobie zawodnika, który jest nadmiernie pobudzony. Nie może usiedzieć w miejscu. W głowie ma „gonitwę” myśli. Trudno mu zasnąć, kiedy indziej przebudza się w środku nocy. To mogą być objawy stresu przedstartowego. Aby lepiej zrozumieć to zagadnienie, warto zacząć od kilku podstawowych definicji. Na słowo definicja czujesz zniechęcenie? Spokojnie, postaram się to przedstawić w naprawdę przystępny sposób.
Czym tak naprawdę jest stres?
Stres jest to reakcja na pojawiające się wyzwanie, np. start w zawodach. Pozwala na mobilizację organizmu i wykorzystanie sportowego potencjału zawodnika. Jest to jak najbardziej stan pożądany, który chcesz doświadczać, ponieważ pozwala Ci na osiąganie dobrych wyników. W takiej sytuacji, mówimy, że poziom stresu jest optymalny. Pamiętaj, że poziom stresu jest sprawą indywidualną. To jak silnie odczuwasz stres, bardzo często wiąże się z tym, jak postrzegasz dane zawody. I nie mam tu na myśli nazwy zawodów. Ani tego, że na przykład Liga Mistrzów jest mniej lub bardziej prestiżowa od Mistrzostw Świata, bo tak mówią kibice. Ważne, co na temat konkretnego meczu czy zawodów myślisz Ty sam.
Apatia czy gorączka startowa?
Optymalny stan, kiedy odczuwasz stres, jest określany tzw. stresem pozytywnym i mobilizującym. Niestety nie zawsze jest tak kolorowo. Istnieją jeszcze dwie sytuacje, które nie są pożądane w trakcie współzawodnictwa. Są to „apatia startowa” i „gorączka startowa”. Pierwsza z nich, a więc zrezygnowanie, niechęć do startu, spowolnienie może być wywołana przez lekceważące podejść do zawodów czy przeciwnika albo w sytuacji, kiedy oceniasz start jako łatwy czy niewymagający wysiłku. Z kolei nadmierny stres (gorączka startowa) może pojawić się w sytuacji, kiedy uważasz, że Twoje możliwości nie są wystarczające by sprostać zadaniu albo czujesz się nieprzygotowany do zawodów.
Obie sytuacje, choć charakteryzują się innymi objawami, mogą niekorzystanie wpływać na Twój start w zawodach i obniżać poziom sportowy. Mogą sprawić, że będziesz mieć problemy z koncentracją, zaczniesz popełniać proste błędy, będziesz podejmować złe decyzje czy Twoje zagrania będą nieprecyzyjne.
KARTY MENTALSTEPS – TRENING MENTALNY W DOMU
-
Zestaw trzech talii kart259,00 zł -
Talia kart STRES99,00 zł
Sposoby na apatię i gorączkę przedstartową
Skoro zarówno apatia, jak i gorączka startowa mogą niekorzystanie wpływać na Twój start w zawodach, warto znać sposoby na radzenie sobie z nimi. Poprzez radzenie sobie rozumiem dążenie do stanu optymalnego. Inaczej mówiąc, umiejętność podwyższenia stanu pobudzenia w przypadku odczuwanej apatii oraz obniżenia stanu pobudzenia w przypadku gorączki startowej.
Wybrane sposoby na apatię, czyli pobudzenie się:
- Słuchanie muzyki – stwórz swoją playlistę, na której znajdą się utwory bardziej energetyczne, które będą impulsem podbudzającym do działania.
- Intensywna rozgrzewka – bardziej dynamiczna rozgrzewka również może mieć charakter pobudzający. Dzięki przyspieszeniu pracy serca, łatwiej będzie wyjść ze stanu apatii.
- Dialog wewnętrzny – rozmowa z samych sobą. Możesz zachęcać siebie do działania poprzez mobilizujące zdania mówione na głos bądź w myślach, np. „działam na maksa”, „pokażę na co mnie stać, jazda”. Jeśli trudno Ci wymyślić co możesz sobie powiedzieć, to pomyśl co byś powiedział znajomemu zawodnikowi, kiedy widzisz, że brakuje mu chęci do działania.
- Oklepywanie się po twarzy – klepnięcia w policzek również są pobudzającym impulsem. Może widziałeś zawodników, którzy oklepują się po ciele, aby zmobilizować mięśnie. Takie oklepywanie własnego ciała i twarzy również może pomóc w przezwyciężeniu apatii.
Wybrane sposoby na gorączkę startową, czyli uspokojenie się:
- Ćwiczenia oddechowe – ich zaletą jest to, że możesz je zastosować w każdej chwili, bez dodatkowego sprzętu. Ćwicz na co dzień, a następnie wykorzystaj, gdy odczuwasz nadmierny stres.
- Słuchanie muzyki – znajdź utwory, które pozwolą Ci się wyciszyć i wprowadzą Cię w optymalny stan pobudzenia. Dodaj je do swojej muzycznej playlisty.
- Trening relaksacyjny – zalecany do stosowania, kiedy stres pojawia się już na kilka czy kilkanaście dni przed planowanymi zawodami. Zarówno trening autogenny Schultza, jak i trening progresywny Jacobsona może być pomocny.
- Hasło – znajdź słowo klucz lub zdanie, które kojarzy Ci się z opanowaniem, spokojem lub takie, które zdejmuje z Ciebie presję, np. „Spokojnie”, „Luz”, „To jest dobra zabawa”, „Tu i teraz”. Powtarzaj je, w sytuacjach, kiedy odczuwasz nadmierny stres.
W następnym wpisie znajdziesz jeszcze więcej sposobów na uspokajanie się i radzenie sobie ze stresem przedstartowym.
O autorce
Natalia Pawelska
Współzałożycielka MENTALSTEPS, psycholog sportu i socjolog, absolwentka Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy skupia się na wspieraniu zawodników, trenerów, rodziców młodych sportowców, a także muzyków i osób występujących na scenie. Uczestniczyła w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie 2022 jako psycholog reprezentacji Polski. Ma na swoim koncie współprace z kadrami narodowymi, m.in. w kolarstwie torowym, lekkoatletyce, łyżwiarstwie szybkim na krótkim torze. Związana z Fundacją Sportu Pozytywnego. W wolnym czasie czyta i ogląda kryminały – lubi rozwiązywać zagadki i zgłębiać mechanizmy, które kierują ludźmi. Gdyby nie wrodzona wrażliwość, zostałaby śledczą w policji.
