W sporcie dzieci i młodzieży podstawowym wyzwaniem dla trenerów i rodziców jest zachowanie równowagi między zabawą a stopniowym wprowadzaniem profesjonalnych elementów treningu. Dla najmłodszych sportowców zabawa jest naturalnym źródłem motywacji i radości, które napędza ich do działania. Zbyt szybka profesjonalizacja może prowadzić do spadku motywacji i zniechęcenia.
Jak więc wspierać młodych zawodników, aby sport pozostał dla nich przyjemnością, a jednocześnie pomagał im rozwijać ich umiejętności?
Wolisz słuchać albo chcesz zgłębić temat? Zapraszamy do wysłuchania rozmowy:
Znaczenie zabawy w sporcie dzieci i młodzieży
Dzieci zaczynają uprawiać sport głównie ze względu na radość i przyjemność płynącą z samej aktywności. Sport na tym etapie to przede wszystkim zabawa, a towarzyszące temu przyjemne emocje oraz wspólna aktywność z rówieśnikami szczególnie przyciągają młodych zawodników. Dominika Zakrzewska, psycholog sportu i wiceprezes Fundacji Sportu Pozytywnego, podkreśla:
„Kiedy dziecko zaczyna trenować, sport dostarcza mu przede wszystkim przyjemnych emocji, realizuje się poprzez zabawę. Wspólna aktywność z rówieśnikami buduje pozytywne doświadczenia”.
Zabawa nie tylko motywuje, ale również buduje więzi społeczne oraz uczy współpracy i zdrowej rywalizacji. Warto dbać o ten aspekt sportu nawet wtedy, gdy treningi stają się bardziej wymagające.
Konsekwencje zbyt wczesnej profesjonalizacji
Jednym z najczęstszych problemów, z którymi mierzą się rodzice i trenerzy, jest zbyt szybka profesjonalizacja sportu. Kiedy zabawa zaczyna ustępować miejsca presji na wyniki, dzieci i młodzież mogą stracić radość z uprawiania sportu. W efekcie dochodzi do spadku motywacji, a w skrajnych przypadkach do rezygnacji z treningów.
Zakrzewska zauważa:
„Gdy sport nabiera poważniejszych barw i zabawa schodzi na drugi plan, dla młodego zawodnika to duża zmiana. Może to prowadzić do spadku motywacji, ponieważ główny czynnik, który go przyciągał – przyjemność – staje się mniej istotny”.
Przeczytaj również: Radość w sporcie – jak ją przywrócić?
Wielu dorosłych, w dobrej wierze, za wcześnie zaczyna traktować sport dzieci i młodzieży zbyt poważnie, co prowadzi do zniechęcenia. Nawet u starszych zawodników widać, że elementy zabawy mają ogromne znaczenie dla ich zaangażowania i radości z uprawiania sportu. Jak mówi Zakrzewska:
„Ważne jest, aby nie profesjonalizować sportu zbyt szybko. Nawet starsi zawodnicy potrzebują czerpać radość i przyjemność z treningów, co pokazuje, że zabawa jest istotna na każdym etapie rozwoju”.
Jak zachować balans między zabawą a profesjonalizacją?
Znalezienie równowagi między zabawą a profesjonalizacją w sporcie pomoże utrzymać zaangażowanie dzieci i młodzieży. Oto kilka sprawdzonych sposobów, które ułatwią zachowanie zdrowego balansu.
Wprowadzanie zabawy do treningów
Nawet w przypadku bardziej zaawansowanych treningów można wprowadzać elementy zabawy, które jednocześnie rozwijają techniczne umiejętności zawodników. Jak podkreśla Zakrzewska, zabawa pomaga budować relacje między młodymi sportowcami oraz utrzymuje ich zaangażowanie. Zawodnicy, niezależnie od wieku, lubią momenty, kiedy mogą się pośmiać i spojrzeć na sport z innej perspektywy.
„Wprowadzenie elementów zabawy do treningu, nawet w formie rywalizacji, jest istotne, ponieważ zawodnicy w każdym wieku potrzebują chwil, które nie tylko uczą, ale również dostarczają przyjemnych emocji” – mówi Zakrzewska.
Docenianie procesu, a nie tylko wyników
Nadmierna koncentracja na wynikach może szybko wypalić młodych zawodników. Dlatego ważne jest, aby doceniać postępy i zaangażowanie na co dzień, a nie tylko ostateczny rezultat. Trenerzy i rodzice powinni stawiać na pochwały za codzienny wysiłek, a nie wyłącznie za zdobyte medale.
Jednym z istotnych elementów, który pomaga zachować równowagę między zabawą a profesjonalizacją, jest docenianie procesu, a nie tylko końcowych rezultatów. Zbyt duża presja na wyniki, szczególnie w młodym wieku, może prowadzić do frustracji. Zamiast skupiać się wyłącznie na wygranych, trenerzy i rodzice powinni podkreślać znaczenie wysiłku, jaki dziecko wkłada w treningi.
„W sporcie dzieci wyniki nie zawsze przychodzą od razu. To, co jest najważniejsze, to wspieranie ich w trudnych momentach i pokazywanie, że ich wysiłek ma sens, niezależnie od tego, czy osiągnęli zamierzony cel” – dodaje Zakrzewska.
Unikanie presji na zbyt wczesne wyniki
Dzieci uczą się najskuteczniej wtedy, gdy czują, że sport jest zabawą, a nie obowiązkiem. Nadmierna presja ze strony dorosłych może skutkować odwrotnym efektem – młodzi sportowcy zamiast rozwijać swoje umiejętności, zaczną tracić motywację i chęć do dalszej pracy. Zakrzewska zaznacza, że nawet w kontekście trudniejszych momentów warto pielęgnować radość z gry:
„Zbyt szybka profesjonalizacja prowadzi do tego, że zabawa traci na wartości. A przecież to ona jest kluczowa na każdym etapie rozwoju młodego sportowca”.
Jak trenerzy i rodzice mogą wspierać dzieci w zachowaniu równowagi?
Trenerze:
- Wprowadzaj elementy zabawy do każdego treningu – gry, zadania zespołowe czy konkursy mogą zwiększyć zaangażowanie zawodników.
- Komunikuj wartość postępu – zamiast koncentrować się wyłącznie na wynikach, podkreślaj, jak ważny jest proces i codzienna praca nad sobą.
- Uważnie obserwuj swoje zespoły – zbyt wczesna presja na wyniki może prowadzić do wypalenia. Upewnij się, że każdy zawodnik czerpie radość z trenowania.
Rodzicu:
- Zachęcaj dziecko do rozmowy o swoich uczuciach – pytaj, co najbardziej cieszy je w treningach i co mogłoby zmotywować do dalszej pracy.
- Doceniaj zaangażowanie, nie tylko wyniki – chwal swoje dziecko za wytrwałość i determinację, nawet jeśli nie wygrywa.
- Unikaj presji na wyniki – pamiętaj, że to, co dla dorosłych może być kluczowe, dla dzieci często nie ma takiego znaczenia. Skupiaj się na przyjemności z samego udziału.
Chcesz pomóc swojemu dziecku w rozwoju sportowym? Poznaj e-book!
Jak wspierać młodego sportowca? Niezbędnik rodzica [e-book]
Praktyczny e-book, który łatwo się czyta, a ćwiczenia możesz zastosować od zaraz! ✅ Ponad 60 stron wiedzy o wspieraniu młodego sportowca (z grafikami ponad 70) ✅ Konkretne przykłady jak rozwijać na co dzień umiejętności mentalne ✅ 11 ćwiczeń dla Rodzica ✅ Ciekawostki, komentarze i tabele ✅ Komentarze i wypowiedzi dopełniające całość – fizjoterapeutki, dorosłych zawodników…
Wnioski
Zachowanie równowagi między zabawą a profesjonalizacją w sporcie dzieci i młodzieży jest niezbędne, aby utrzymać ich zaangażowanie i motywację. Zbyt szybka presja na wyniki może prowadzić do zniechęcenia, dlatego ważne jest, aby w treningach nadal obecny był element zabawy, który dostarcza radości z samego procesu uprawiania sportu. Trenerzy i rodzice powinni doceniać wysiłek dzieci, unikać nadmiernej presji na wyniki i wspierać młodych zawodników, gdy napotykają trudności.
O autorce
Małgorzata Stępniak
Współzałożycielka MENTALSTEPS, psycholog sportu specjalizująca się w treningu mentalnym, absolwentka Uniwersytetu SWPS i studiów podyplomowych z psychologii sportu na Uniwersytecie Gdańskim. W swojej pracy kieruje się filozofią Sportu Pozytywnego. Prowadzi wykłady ze studentami, szkolenia i konsultacje, które wspierają zawodników, ich rodziców i trenerów. Poza obszarem sportu współpracuje z Centrum eMOCja, gdzie wspiera ludzi w żałobie. Od 2016 roku związana z branżą wellnes&spa. Lubi planowanie i tworzenie na papierze, domknięte szuflady i niezagracone przestrzenie. Życie w ruchu i nowe pomysły to jej drugie imię. Uczy się zatrzymywać – najchętniej blisko morza, w które uwielbia patrzeć.
