Dojrzewanie to wyjątkowy, ale również trudny okres w życiu młodego sportowca. W tym czasie musi on stawić czoła wielu wyzwaniom – nie tylko presji wyników, ale także zmianom fizycznym, emocjonalnym oraz społecznym.
Jakie są największe trudności, z którymi borykają się nastoletni zawodnicy, i w jaki sposób rodzice oraz trenerzy mogą ich skutecznie wspierać? W tym artykule znajdziesz kilka istotnych wskazówek, które pomogą Ci zrozumieć ten skomplikowany proces i zapewnić młodym sportowcom odpowiednie wsparcie.
Posłuchaj całej rozmowy, na podstawie której powstał tekst:
Zmiany fizyczne a sportowe osiągnięcia
Zmiany fizyczne to jedno z największych wyzwań, przed którymi stają nastoletni sportowcy. W okresie dojrzewania doświadczają oni intensywnego wzrostu, co może prowadzić do chwilowego spadku koordynacji ruchowej. Ta sytuacja często powoduje frustrację, gdyż technika sportowa, która wcześniej była opanowana, może nagle sprawiać trudności. Jak wyjaśnia psycholog sportu Julia Badowska, regres motoryczny jest naturalnym etapem – wynika on z nierównomiernego wzrostu ciała i zmian w układzie nerwowym.
„Najpierw rosną dłonie i stopy, potem reszta ciała, a układ nerwowy nie nadąża za tymi zmianami” – zauważa Badowska.
Tego rodzaju zmiany fizyczne mogą sprawić, że precyzja ruchów zostanie zaburzona, co z kolei prowadzi do frustracji. Istotne jest wtedy podejście trenerów i rodziców, którzy powinni zrozumieć, że chwilowy spadek formy to część naturalnego procesu dojrzewania. Ważne jest, aby wspierać nastolatków w tym trudnym okresie.
„Warto dać młodym sportowcom przestrzeń na te zmiany, zamiast wywierać dodatkową presję” – dodaje Badowska.
Presja wyników i stres związany z rywalizacją
Kolejną istotną trudnością, z którą zmagają się młodzi sportowcy, jest stres i presja związana z wynikami. Julia Badowska zwraca uwagę, że właśnie z tymi problemami większość nastolatków zgłasza się do psychologa sportu: „Stresują się i nie potrafią przełożyć swoich wyników z treningów na zawody”. Rywalizacja sportowa, zwłaszcza na wyższym poziomie, często staje się źródłem silnego napięcia, które wpływa na pewność siebie i motywację.
Młodzi sportowcy nie zawsze wiedzą, jak radzić sobie ze stresem, i woleliby całkowicie pozbyć się tego uczucia. Jednak, jak podkreśla Badowska, „stres może być sprzymierzeńcem, jeśli nauczymy się go wykorzystywać”. Niezwykle ważne jest więc, aby zarówno trenerzy, jak i psychologowie sportu, nauczyli zawodników skutecznych technik zarządzania stresem. Pomoże to młodym sportowcom zrozumieć, że jest on częścią rywalizacji i może być źródłem motywacji, jeśli zostanie odpowiednio wykorzystany.
Presja ze strony rodziców i trenerów może dodatkowo nasilać stres, co w niektórych przypadkach prowadzi do wypalenia sportowego. Dlatego ważne jest, aby pozwolić młodym zawodnikom popełniać błędy i wyciągać z nich wnioski. Ustalanie nierealistycznych oczekiwań, które zakładają ciągłą perfekcję, może sprawić, że sportowcy będą unikać podejmowania ryzyka, co negatywnie wpłynie na ich rozwój.
Przeczytaj również: Motywacja zewnętrzna i wewnętrzna w sporcie dzieci. Czym się różnią i jak je wzmacniać?
Relacje z rodzicami – wsparcie czy dodatkowy stres?
Relacje z rodzicami są jednym z podstawowych czynników, które wpływają na rozwój sportowy młodych zawodników. Dla wielu z nich sport jest nie tylko pasją, ale także sposobem na zyskanie aprobaty i uznania rodziców. Jak zauważa Badowska, problemy zaczynają się, gdy rodzice angażują się zbyt mocno w techniczne aspekty sportu, udzielając rad, które nie zawsze są zgodne z wizją trenera. „Najtrudniejsze dla zawodników są te momenty, kiedy po zawodach wracają samochodem z rodzicem” – podkreśla Badowska. Zamiast wsparcia, wielu młodych sportowców słyszy wtedy krytykę dotyczącą swoich błędów i sugestie, co mogli zrobić lepiej.
Rola rodzica powinna polegać głównie na zapewnieniu bezwarunkowego wsparcia i miłości, niezależnie od wyniku zawodów. Młodzi sportowcy muszą czuć, że ich wartość nie zależy od tego, czy wygrali mecz, czy popełnili błąd. Zbyt duże skupienie się rodziców na sukcesach może prowadzić do nadmiernej presji, która w dłuższej perspektywie doprowadza do wypalenia, a nawet rezygnacji ze sportu.
Przeczytaj też: Rodzic wzorem do naśladowania. Modelowanie w sporcie
Trudności emocjonalne i relacje z rówieśnikami
Emocje odgrywają ogromną rolę w życiu nastoletnich sportowców, którzy w okresie dojrzewania intensywnie odkrywają swoją tożsamość. Proces ten często prowadzi do konfliktów z autorytetami, takimi jak trenerzy i rodzice. „Trenerzy często skarżą się, że nastolatkowie zaczynają zadawać więcej pytań, podważają ich decyzje” – mówi Badowska. Dla wielu trenerów może to być frustrujące, jednak warto zrozumieć, że młodzi sportowcy pragną autonomii i lepszego zrozumienia sensu podejmowanych działań.
Relacje z rówieśnikami również mają ogromne znaczenie w życiu nastoletniego sportowca. Młodzi zawodnicy często czują, że intensywne zaangażowanie w sport ogranicza ich możliwości nawiązywania relacji społecznych. Widząc, że ich znajomi spędzają czas na imprezach, mogą czuć, że coś ich omija. Tego rodzaju poczucie izolacji może prowadzić do frustracji, a w skrajnych przypadkach nawet do decyzji o rezygnacji z kariery sportowej.
„Budowanie równowagi między życiem społecznym a sportem jest kluczowe” – podkreśla Badowska. Trenerzy i rodzice powinni pomagać młodym sportowcom znaleźć czas na kontakty z rówieśnikami, aby zapobiegać poczuciu izolacji i wypaleniu.
Jak wspierać nastoletnich sportowców?
Zrozumienie wyzwań, z jakimi mierzą się nastoletni zawodnicy, to pierwszy krok do okazania wsparcia. Oto kilka praktycznych wskazówek dla rodziców i trenerów:
- Zrozumieć zmiany fizyczne – zmiany w ciele nastolatka są naturalne i mogą prowadzić do chwilowego obniżenia formy. Ważne jest, aby być przy nim, wspierać i nie wywierać dodatkowej presji.
- Nauka zarządzania stresem – stres może być pozytywny, jeśli młodzi sportowcy nauczą się nim zarządzać i wykorzystywać w konstruktywny sposób.
- Zapewniać wsparcie emocjonalne – rodzice powinni pełnić rolę kibiców, a nie dodatkowych trenerów. Bezwarunkowe wsparcie to podstawa do budowania pewności siebie.
- Pozwalać na błędy – błędy są naturalną częścią procesu nauki i rozwoju sportowego. Zachęcajcie do wyciągania z nich wniosków i podejmowania ryzyka.
- Zachować równowagę – młodzi sportowcy muszą mieć czas na życie towarzyskie, aby uniknąć izolacji i wypalenia sportowego.
Podsumowanie
Dojrzewanie to trudny czas dla każdego młodego sportowca, pełen wyzwań fizycznych, emocjonalnych i społecznych. Świadome wsparcie ze strony rodziców i trenerów jest ważne dla sukcesu młodego sportowca – zarówno na poziomie sportowym, jak i osobistym.
![Jak wspierać młodego sportowca? Niezbędnik rodzica [e-book]](https://mentalsteps.pl/wp-content/uploads/2023/11/Niezbednik-Rodzica-JAK-WSPIERAC-MLODEGO-SPORTOWCA_MENTALSTEPS-E-BOOK-600x400.png)
Jak wspierać młodego sportowca? Niezbędnik rodzica [e-book]
Praktyczny e-book, który łatwo się czyta, a ćwiczenia możesz zastosować od zaraz! ✅ Ponad 60 stron wiedzy o wspieraniu młodego sportowca (z grafikami ponad 70) ✅ Konkretne przykłady jak rozwijać na co dzień umiejętności mentalne ✅ 11 ćwiczeń dla Rodzica ✅ Ciekawostki, komentarze i tabele ✅ Komentarze i wypowiedzi dopełniające całość – fizjoterapeutki, dorosłych zawodników…
O autorce
Natalia Pawelska
Współzałożycielka MENTALSTEPS, psycholog sportu i socjolog, absolwentka Uniwersytetu SWPS i Uniwersytetu Warszawskiego. W swojej pracy skupia się na wspieraniu zawodników, trenerów, rodziców młodych sportowców, a także muzyków i osób występujących na scenie. Uczestniczyła w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie 2022 jako psycholog reprezentacji Polski. Ma na swoim koncie współprace z kadrami narodowymi, m.in. w kolarstwie torowym, lekkoatletyce, łyżwiarstwie szybkim na krótkim torze. Związana z Fundacją Sportu Pozytywnego. W wolnym czasie czyta i ogląda kryminały – lubi rozwiązywać zagadki i zgłębiać mechanizmy, które kierują ludźmi. Gdyby nie wrodzona wrażliwość, zostałaby śledczą w policji.
