Pozytywne nastawienie w sporcie

Na początek przekażę Ci złą wiadomość, nie da się być ZAWSZE i WSZĘDZIE DOBRZE nastawionym. Nawet jeśli są książki i miejsca, w których krzyczą i oznajmiają, że prawdziwy mistrz nigdy nie ma kryzysów ani przejawów gorszego nastawienia, nie daj się na to nabrać. To jest  nieprawda. Każdy z nas ma gorsze chwile czy dni, momenty zwątpienia. Mamy je my – psycholodzy sportu, zawodnicy i trenerzy. Dobrze jest zdawać sobie z tego sprawę i dawać sobie prawo do gorszych dni oraz przeżywania emocji. A świadomość tego jak się czujemy w danym momencie, co myślimy, jest bardzo ważna. Dlaczego? Bo właśnie nastawienie jest bezpośrednio związane z myśleniem o danej sytuacji. Co charakteryzuje najlepszych sportowców? Duża świadomość, znajomość własnego ciała i umiejętność oceny własnego samopoczucia. Wiedza, kiedy pozwolić sobie na gorszy dzień i na ucieczkę przed światem (mimo wszystko zazwyczaj pomiędzy treningami), a kiedy niezbędne jest  pozytywne nastawienie i pełna mobilizacja.

Czym jest nastawienie?

To nastawienie odzwierciedla sposób w jaki myślisz o danej sytuacji, np. o zmianie zespołu, o zbliżającym się meczu, zawodach, treningu. Tak naprawdę na każdą sytuację można spojrzeć bardziej pozytywnie bądź negatywnie. Sytuację zawodów możesz postrzegać jako szansę i możliwość pokazania swoich możliwości albo jako przytłaczający obowiązek, od którego uzależniasz sensowność pozostania w sporcie. W pierwszym przypadku jest duże prawdopodobieństwo, że będziesz przeżywać pozytywne emocje (albo neutralne), panować nad swoim ciałem, a także wykonywać dokładnie sekwencję ruchów i realizować wcześniejsze założenia. W drugim będzie zupełnie inaczej.

Sytuację zawodów możesz postrzegać jako szansę i możliwość pokazania swoich możliwości albo jako przytłaczający obowiązek, od którego uzależniasz sensowność pozostania w sporcie.

Kilka przykładów

Po krótkiej naradzie w naszym dwuosobowym zespole, postanowiłam spisać kilka przykładów zachowań, które można zaobserwować w codziennej pracy psychologa sportu. Być może w którymś z nich odnajdziesz siebie, albo zawodnika z którym współpracujesz? Umieściłam też wskazówki (znajdziesz je też w grafice), które pomogą w utrzymywaniu pozytywnego nastawienia. A jeśli zdecydujesz się korzystać z grafiki, bardzo miło mi będzie jeśli dasz nam o tym znać!

Wyciągasz ogólne wnioski na podstawie kilku wydarzeń?

Przykładowe myśli, które się pojawiają to: „na tej pływalni ZAWSZE mam pecha”, „NIGDY mi nie wychodzi na wyjazdach”? Pomocna może być świadomość tego, że pojedyncze sytuacje nie stanowią reguły. Inaczej mówiąc: nie generalizuj. A co z przeszkadzającymi myślami?  Poszukaj dla nich adekwatnej, pozytywnej kontry, np. „to nie jest moja ulubiona pływalnia, ale dam z siebie wszystko”, „do tej pory kilka razy przegrałem na wyjeździe. To jak wypadnę zależy ode mnie”.

Analizujesz sposób reakcji trenera? Odczytujesz to, co myślą o Twoim występie najbliżsi?

Bardzo roboczo nazywam, to „czytaniem w myślach”. Ilekroć o tym mówię, żałuję, że nie posiadam takiej umiejętności (w pracy psychologa sportu mogłaby być pomocna). Zamiast tego zapytaj, dowiedz się, powiedz innym o swoich odczuciach i przykładową myśl „trener na pewno jest zawiedziony moim występem” zamień na „póki nie zapytam, nie będę wiedzieć co myśli”. Spróbuj, a w krótkim czasie zaobserwujesz, że Twoje nastawienie w sporcie zmienia się na bardziej pozytywne.

Jeszcze przed przystąpieniem do rywalizacji przewidujesz negatywną przyszłość?

W Twojej głowie kotłują się myśli: „na pewno ośmieszę się w tym pojedynku”, „nigdy się tego nie nauczę”? Postaraj skoncentrować się na działaniu TU i TERAZ. I powiedz sobie „ciężko trenowałem, dam z siebie wszystko”, „może być trudno, ale spróbuję”, „ten mecz jest dla mnie wyzwaniem”.

Na Twoje nastawienie w sporcie mają wpływ rzeczy na które nie masz wpływu?

Np. pogoda, która się zepsuła, opinia innych ludzi, poziom sportowy rywali czy kibice, którzy wywierają dużą presję? Pozytywne nastawienie pomoże utrzymać Ci skupienie na elementach, które są od Ciebie zależne, np. własne wykonanie, realizowanie założeń taktycznych, od początku do końca zaangażowanie.

Przez większość czasu czujesz, że coś MUSISZ lub POWINIENEŚ / POWINNAŚ?

W efekcie działasz, ale nie sprawia Ci to najmniejszej przyjemności? Najprościej i jednocześnie najtrudniej jest wykreślić ze swojego słownika powyższe, napisane drukowanymi literami słowa i zmienić je na CHCĘ i MOGĘ.

Przez większość czasu myślisz o wyniku?

Do upragnionego wyniku przybliża realizacja konkretnych zadań i wykonanie. Właśnie dlatego warto myśleć o nich i przypominać sobie np. wyznaczone wcześniej zadania i plan działania.

Postaraj skoncentrować się na działaniu TU i TERAZ. I powiedz sobie „ciężko trenowałem, dam z siebie wszystko”, „może być trudno, ale spróbuję”, „ten mecz jest dla mnie wyzwaniem”.

Porównujesz się z innymi zawodnikami?

A im bardziej się porównujesz tym wyraźniej dostrzegasz swoje braki? To z pewnością nie wpłynie pozytywnie na Twoje nastawienie, ani nie pomoże w wygranej. Skieruj swoją uwagę na to, co umiesz, potrafisz, na swoje mocne strony. Zastanów się, w jaki sposób udało Ci się  poradzić w podobnych sytuacjach.

Nastawienie w sporcie możesz doskonalić

Zaczęłam złą wiadomością, to teraz kończę dobrymi. Wszystkie powyższe przykłady (mogłoby być ich jeszcze więcej) potwierdzają to, że od Ciebie zależy jakie jest Twoje nastawienie w sporcie. Każdego dnia możesz dokonywać małych zmian, np. poprzez ćwiczenie i włączanie pozytywnych myśli. Treningi to rewelacyjna okazja do tego, żeby ćwiczyć, ćwiczyć i jeszcze raz ćwiczyć. Tym samym doskonalić i utrzymywać pozytywne nastawienie. Tutaj też pomocne mogą okazać się (z całego serca wierzę, że tak będzie) karty z talii MENTALSTEPS Nastawienie, które stworzyłyśmy właśnie po to. Treningi to też dobre pole do obserwacji tego, co pozwala Ci budować pozytywne nastawienie, a co ewidentnie Ci nie służy. W bliski mi sposób o nastawieniu pisze, mówi i edukuje Caroll Dweck. Na początek warto poświęcić 10 minut i wysłuchać jej, potem sięgnąć po narzędzia do pracy i doskonalić swoje nastawienie.

O autorce

Małgorzata Stępniak

Współzałożycielka MENTALSTEPS, psycholog sportu specjalizująca się w treningu mentalnym, absolwentka Uniwersytetu SWPS i studiów podyplomowych z psychologii sportu na Uniwersytecie Gdańskim. W swojej pracy kieruje się filozofią Sportu Pozytywnego. Prowadzi wykłady ze studentami, szkolenia i konsultacje, które wspierają zawodników, ich rodziców i trenerów. Poza obszarem sportu współpracuje z Centrum eMOCja, gdzie wspiera ludzi w żałobie. Od 2016 roku związana z branżą wellnes&spa. Lubi planowanie i tworzenie na papierze, domknięte szuflady i niezagracone przestrzenie. Życie w ruchu i nowe pomysły to jej drugie imię. Uczy się zatrzymywać – najchętniej blisko morza, w które uwielbia patrzeć.

Podobne wpisy

Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna w sporcie dzieci: czym się różnią i jak je wzmacniać?

Motywacja to temat, który często pojawia się w rozmowach

Rola zabawy w sporcie dzieci – jak zachować balans między przyjemnością a profesjonalizacją?

W sporcie dzieci i młodzieży podstawowym wyzwaniem dla tr

Kryzys motywacyjny u młodych sportowców. Jak sobie z nim radzić?

Motywacja młodych zawodników często podlega wahaniom