Jak rozpoznać pewnego siebie zawodnika?

Pewność siebie to jeden z częstszych tematów, który pojawia się w kontekście treningu mentalnego. Mówią o nim zawodnicy, trenerzy czy rodzice. Nic dziwnego. Uznaje się, że pewność siebie jest niezbędna do osiągnięcia sukcesu w różnych dziedzinach, również w sporcie.

Ostatnio miałam możliwość porozmawiać na ten temat z innymi ekspertami z psychologii sportu (Pewność siebie: jak być pewnym siebie podczas startu?). W zasadzie ta rozmowa była inspiracją do napisania tego artykułu, bo pewność siebie – choć to popularny i ważny temat – to nie zawsze wiadomo, co się za nim kryje. Często w sytuacji treningów i zawodów pojawiają się wątpliwości: czy zawodnik jest wystarczająco pewny siebie, czy może już za bardzo? Czy w ogóle jest taka możliwość, żeby mieć zbyt dużą albo małą pewność siebie? I w końcu, jak rozpoznać pewnego siebie zawodnika? I dzisiaj trochę o tym opowiem.

Mała pewność siebie

Sport ma to do siebie, że codzienne treningi mają prowadzić do tego, żeby robić coś lepiej: szybciej, wyżej, dalej. Często trenerzy i zawodnicy w poszukiwaniu tego „lepiej” skupiają się na tym, co można poprawić. I to jest jak najbardziej zrozumiałe. Natomiast nie można zapominać o tym, co robi się już dobrze.

Niepewny siebie zawodnik często nie zauważa właśnie tej drugiej części: tego, co już potrafi, w czym jest dobry, czego się nauczył i co osiągnął. To sportowiec, który największą uwagę skupia na swoich brakach i tym, czego nie potrafi. Widzi siebie odnoszącego porażkę. Czasem też porównuje się do innych, ale znowu po to, żeby wskazać co ktoś ma i umie, a czego on sam nie ma. Widzi siebie gorzej, niż to jest w rzeczywistości.

Zbyt duża pewność siebie

Zdecydowanie jest coś takiego jak zbyt wysoka pewność siebie, mówi się wtedy o fałszywej pewności siebie. Jak rozpoznać zbyt pewnego siebie zawodnika? W tym przypadku wyróżniamy dwa typy:

1. Pierwszy z nich to osoba, która jest niepewna siebie, a poprzez stwarzanie pozorów oraz fałszywą pewność siebie chce ukryć to, że czuję się nieprzygotowana. Taki zawodnik najczęściej unika konfrontacji, symuluje kontuzję lub poddaje się, zanim dojdzie do ostatecznego rozstrzygnięcia, by mieć możliwość obwinienia czegoś albo kogoś za swoje niepowodzenie. Kiedy dochodzi do przegranej, taki zawodnik szuka jej przyczyny gdzieś na zewnątrz (np. w warunkach pogodowych, złym planie treningowym), ale najczęściej nie w sobie. Może też tłumaczyć się tym, że nie trenował zbyt dużo, że tak naprawdę mu nie zależało, dlatego nie dawał z siebie 100%.
2. Drugi typ to osoba, która przecenia swoje możliwości i myśli, że jest lepsza niż w rzeczywistości. Taki zawodnik często nierealnie patrzy na siebie i na przeciwników. Stawiają siebie ponad innych, przez co niekiedy zachowuje się nonszalancko, lekceważąc innych i nie traktując ich poważnie. Gdy przychodzi konfrontacja z rzeczywistością i dany zawodnik okazuje się gorszy od przeciwnika, może to prowadzić do frustracji czy niechęci do rywalizacji i uprawiania sportu.

Osoby ze zbyt wysoką pewnością siebie często tak naprawdę nie mają świadomości swoich mocnych i słabych stron. Można to poznać, gdy zapytamy ich, dlaczego są pewni siebie? Jakie mają atuty? Brak albo niewystarczająca ilość argumentów świadczy właśnie o braku świadomości siebie.

---

Optymalna pewność siebie – jak rozpoznać pewnego siebie zawodnika?

Optymalna pewność siebie jest tym, do czego dąży większość zawodników. Osoba pewna siebie zna swoje możliwości, wie na co ją stać i ma odwagę zaprezentować swoje umiejętności. Przez to, że zna swoje mocne strony, ale też ograniczenia, potrafi stawiać sobie realistyczne cele. Taka osoba widzi szanse na rozwój, chce się doskonalić i być lepszym.

Ta optymalna pewność siebie, czasem również nazywana stabilną albo adekwatną, pozwala zawodnikowi na „rozwinięcie skrzydeł”. Taki zawodnik lubi rywalizację, ponieważ może się sprawdzić i zobaczyć, jak wygląda na tle innych sportowców. Do tego potrafi sobie poradzić z własnymi błędami i drobnymi potknięciami, a także z sukcesami rywali.

Praca nad pewnością siebie

Rozpoczynając pracę nad własną pewnością siebie, warto się zastanowić: czy w którymś z opisów odnajduje siebie? A pytanie, które może postawić sobie trener albo rodzic: czy w którymś z opisów odnajduje swojego zawodnika/swoje dziecko? To może wskazać potrzebę pracy nad pewnością siebie oraz kierunek tej pracy. Wkrótce pojawi się kolejny wpis na blogu o tym, jak budować optymalną pewność siebie, i dlaczego jest to ważne. Tymczasem zapraszam do zapoznania się z praktycznymi wskazówkami: Pewność siebie w sporcie.

źródło: Kłodecka-Różalska, J. (1996). Przekraczanie umysłem możliwości ciała. Centralny Ośrodek Sportu. Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu.

---

O autorce